Η αγιολογία ως ιστοριογραφία ή οι θεολόγοι και οι ιστορικοί επιτρέπεται να συνομιλούν;

Anna Lampadaridi, Vincent Déroche, and Christian Høgel, eds. L’histoire comme elle se présentait dans l’hagiographie byzantine et médiévale / Byzantine and Medieval History as Represented in Hagiography. Acta Universitatis Upsaliensis, Studia Byzantina Upsaliensia, 21. Uppsala Universitet, 2022.

Η αγιολογία, δηλαδή τα κείμενα που συντάχθηκαν κατά τη διάρκεια των πρώτων χριστιανικών αιώνων και κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου δεν είθισται να αξιοποιούνται από την παραδοσιακή ιστορική έρευνα. Οι συντάκτες τους τα έγραψαν πρωτίστως για να περάσουν ένα θεολογικό μήνυμα. Έτσι, για αιώνες μόνο όσοι είχαν θεολογικά ερωτήματα στρέφονταν σε αυτά. Πρόσφατα και διστακτικά έχει αρχίσει να γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτό ότι η αγιολογία αποτελεί μια εξαιρετικά πλούσια πηγή για την προσέγγιση του παρελθόντος και κυρίως για την ανάδειξη συνηθισμένων πρακτικών της καθημερινότητας που παραμελούνται ή αποσιωπούνται από τις επίσημες ‘ιστορικές’ πηγές. Ειδικά όσα παρεμπιπτόντως μόνο αναφέρουν οι αγιοβιογράφοι, όσα άθελά τους αφήνουν να διαφανούν έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και περιμένουν την ιστορική ματιά για την κατασκευή νέων αφηγημάτων για το παρελθόν.

Το βιβλίο επιτελεί ένα σπουδαίο έργο καθώς θέτει ένα αναπάντεχο ερώτημα στα αγιολογικά κείμενα: πόση έκθεση στην κοσμική ιστορία είχε ο αναγνώστης και ο ακροατής ενός αγιολογικού κειμένου; Και υποστηρίζει ότι η αγιολογία ήταν ουσιαστικά το πιο διαδεδομένο μέσο για την προώθηση ιστορικών γνώσεων για το ευρύ κοινό, σε συνάρτηση με τα νομίσματα και τα δημόσια κτήρια.

Το βιβλίο χωρίζεται σε 4 μέρη:  Ανασυνθέτοντας την τοπική ταυτότητα, Θρησκευτικές Διαμάχες (κυρίως εικονομαχία), Ανακαλύπτοντας Προσωπικότητες του Παρελθόντος και η Περίπτωση του Βυζαντινού Συναξαρίου, και περιλαμβάνει τα ακόλουθα άρθρα:

Anna Lampadaridi – Introduction : Hagiographie et (ré)écriture de l’Histoire

Reconstuire une identité

Dimitris Kyrtatas – Hagiography and church politics: Gregory of Nyssa on Gregory Thaumaturgus

Steffen Hope – Byzantine History in the legend of Saint Olaf of Norway, c. 1150-c.1230

Réécrire une controverse religieuse

Marie-France Auzépy – Hagiographie et histoire: le cas du premier iconoclasme

Anna Lampadaridi – La Vie de Pancrace de Taormine (BHG 1410) et l’histoire des images à Byzance

Réinventer une figure du passé

Charis Messis – « Maximien » chez les martyrs : Lectures du passé romain dans l’hagiographie byzantine

Daria Resh – Subjectivity and Truth in Hagiographical Discourse: The Case of St.Barbara’s Dossier

Relire le Synaxaire de Constantinople

Stratis Papaioannou – The Philosopher’s Tongue: Synaxaria between History and Literature. With an Excursus on the Recension M of the Synaxarion of Constantinople and an Edition of BHG 2371n*

Sophie Métivier – Le Synaxaire de Constantinople, une autre manière de raconter et faire l’histoire

Paolo Odorico – L’histoire dans les synaxaires : de sa construction à la transmission d’un savoir