ΑΡΘΡΑ
Πέτρος Παρθένης
Δρ. Αρχαίας Ιστορίας
Περίληψη: Στόχος αυτού του άρθρου είναι να παράσχει μια πιθανή ερμηνεία για την αργοπορημένη ανάδυση του θεσμού του μοναρχικού επισκόπου και την εδραίωση της Καθολικής εκκλησίας ως της κυρίαρχης εκδοχής του χριστιανισμού στη Ρώμη τον 2ο αιώνα μ.Χ. Αρχικά, εξετάζονται ορισμένοι από τους λόγους που ανέδειξαν τη Ρώμη ως τη σημαντικότερη χριστιανική κοινότητα της Μεσογείου αρκετά νωρίς στην ιστορία του χριστιανικού κινήματος, όπως η σημασία της πόλης ως οικονομικού και διοικητικού κέντρου, η πρώιμη διείσδυση χριστιανών στον αυτοκρατορικό οίκο και οι οικονομικές δυνατότητες της τοπικής κοινότητας. Ωστόσο, παράγοντες όπως η καταγωγή, η μητρική γλώσσα και ο θεολογικός πλουραλισμός των χριστιανών της Ρώμης συνέβαλαν εξαρχής στην επικράτηση μιας σχετικά χαλαρής οργανωτικής δομής. Στο μέσο του 2ου αιώνα μ.Χ., η διαμάχη μεταξύ δύο κυρίαρχων χριστιανικών ρευμάτων οδήγησε αρχικά σε μια συμμαχία εκκλησιών στη Μικρά Ασία που προώθησαν τον θεσμό του μοναρχικού επισκόπου. Στην προσπάθειά τους να επικρατήσουν στο σύνολο του χριστιανικού κινήματος, συνέβαλαν καθοριστικά στην εδραίωση της μοναρχικής επισκοπής και στη Ρώμη, μετά το μέσο του 2ου αιώνα. Μέρος αυτής της προσπάθειας ήταν η επίσκεψη του Πολύκαρπου Σμύρνης στη Ρώμη, με σκοπό όχι τόσο τη διευθέτηση του ζητήματος του Πάσχα, όπως συχνά λέγεται, αλλά η συσπείρωση των Μικρασιατών χριστιανών της Ρώμης υπό την εξουσία του τοπικού Καθολικού επισκόπου. Επομένως, η Ρώμη δεν υπήρξε εξαρχής προπύργιο της Καθολικής εκκλησίας, αλλά κατάκτησή της.
Summary: This article aims at providing a possible explanation for the late emergence of the institution of the monarchical bishop and the establishment of the Catholic Church as the dominant version of Christianity in the city. First, it examines some of the reasons Rome emerged as the most important Christian community in the Mediterranean quite early in the history of the Christian movement, such as the importance of the city as a financial and administrative network, the early infiltration of Christians into the imperial household, and the economic might of the local community. However, factors such as the origin, native language and theological pluralism of the Christians of Rome contributed to the prevalence of a relatively loose organisational structure from the outset. In the middle of the 2nd century AD, the conflict between two dominant Christian belief systems initially led to an alliance of churches in Asia Minor that promoted the institution of the monarchical bishop. In their attempt to dominate the Christian movement, they were instrumental in establishing the monarchical bishopric in Rome as well, after the middle of the 2nd century. Part of this effort was Polycarp’s visit to Rome, not so much to settle the Easter question, as is often assumed, but to rally the Christians of Rome originating from Asia Minor under the authority of the local Catholic bishop. Therefore, Rome was more of a conquest of the Catholic Church rather than its foremost stronghold.