ARTICLES
Στέφανος Καραμανώλης
Ιστορικός – Αρχαιολόγος
Περίληψη: Το ερώτημα που τίθεται στο παρόν άρθρο είναι κατά πόσο μπορούν τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών να συνεισφέρουν στη διερεύνηση του αμυντικού σχεδιασμού στη ρωμαϊκή επαρχία της Αραβίας και στην περιοχή που την περιέβαλλε, η οποία εκτεινόταν μέχρι τη συρο-μεσοποταμιακή έρημο στα ανατολικά και το άκρο της αραβικής χερσονήσου στα νότια, σε μια περίοδο με χρονικό ορίζοντα τα έτη 114 και 284 μ.Χ. Η παράθεση των ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων που συνθέτουν το χρονικό και γεωγραφικό πλαίσιο λειτουργεί ως βάση για την ανάλυση των δεδομένων. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται σε σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με διοικητική, οικονομική και στρατιωτική σημασία από πλευράς του ρωμαϊκού παράγοντα, όπως είναι οι πόλεις, το οδικό δίκτυο και τα οχυρά. Όσον αφορά το αραβικό στοιχείο, η προσοχή εστιάζεται στα λιγοστά οικιστικά κατάλοιπα και στις ακόμα λιγότερες αραβικές πόλεις. Πιο συγκεκριμένα, υπό δοκιμή τίθεται μία εφαρμογή των ΣΓΠ, η ανάλυση κόστους, με σημεία αναφοράς το λεγεωνικό στρατόπεδο της Βόστρας, τα οχυρά, τις περιτειχισμένες πόλεις και το κύριο οδικό δίκτυο της επαρχίας, η οποία καλείται να καταγράψει τις γενικές τάσεις που επικρατούν, καθιστώντας δυνατή την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη δυναμική της ρωμαϊκής κυριαρχίας και τα όρια όπου αυτή αρχίζει να εξασθενεί υπό την επίδραση του παράγοντα της απόστασης και της γεωγραφίας.
Abstract:This article attempts to shed light on the argument about how much Geographical Information Systems (GIS) could contribute to the exploration of the defensive perception in the Roman province of Arabia and the surrounding areas, extending to the Syro-Mesopotamian desert in the east and the edge of the Arabian Peninsula to the south, beginning in AD 114 and ending in AD 284. The presentation of the historic and archaeological information defines the time and geographic frame and therefore constitutes the ground of the data analysis. We are especially focused on archaeological places with administrative, economic and military importance for the Romans such as cities, road networks and fortresses. Regarding Arab concerns, our interest lies in their rare settlement remnants and their cities which are even rarer. Particularly, we examine the GIS method of cost analysis, which is applied to the legionary camp of Bostra, the fortresses, the walled cities and the main road network of the province. The general tensions prevalent in our dataset enable us to deduce the dynamic of the Roman sovereignty and its diminishing influence due to distance and geography.