ΑΡΘΡΑ
Αικατερίνη Βούλγαρη
Περίληψη: Το επίπονο έργο της μετάφρασης περιλαμβάνει πολλές διαστάσεις με βάση: α. Το αρχικό-πρωτότυπο κείμενο, β. Τον μεταφραστή, ως μέσο πρόσληψης, γ. Το μετάφρασμα, ως αποτέλεσμα και αυτόνομο έργο. Η παρούσα μελέτη για το πλέγμα εμπειρικής αφήγησης και δημιουργικής φαντασίας συνιστά μεταφραστικό εγχείρημα επί ιστορικού κειμένου λογοτεχνικών αξιώσεων. Η φύση και η κατανόηση της Ιστορίας μπορούν να ακολουθήσουν το μοντέλο που ερμηνεύει την εξιστόρηση (ιστορία): Μια αρχική κατάσταση ακολουθείται από την ανάπτυξή της, για να καταλήξει κάπου. Επιπλέον, η συγγραφή Ιστορίας δύναται να μελετηθεί όχι μόνο ως αναπαράσταση της πραγματικότητας, αλλά και ως λογοτεχνικό τεχνούργημα. Ο άγγλος ιστορικός Edward Gibbon, με το κλασικό του έργο Η Ιστορία της Παρακμής και Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας –η αρχική εξάτομη έκδοση του οποίου ολοκληρώθηκε σε περίοδο δώδεκα ετών (1776-1788)– συνέδεσε το όνομά του με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Κανείς από τους προκατόχους του δεν είχε επιδιώξει τη σύνθεση αρχαίας ιστορίας επί τη βάσει ενδελεχούς ανασκόπησης όλων των διαθέσιμων πηγών, αλλά και υπό μορφή λογοτεχνικής αφήγησης. Η προσπάθεια αποκωδικοποίησης του Edward Gibbon, συγγραφέα με «σιδερένια πειθαρχία» (Brown: 1992, 2000: 35), συνιστά πρόκληση διανοητική και μορφωτική, άσκηση στην τέχνη του λόγου και στην υπομονή. Η κωδικοποίηση εκ νέου στη γλώσσα-στόχο προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, προσεκτική ανάλυση των στρατηγικών χρήσης της γλώσσας στο κείμενο-πηγή και την πνευματική οικείωση από τον μεταφράζοντα του μεταφραζομένου: του λογίου του 18ου αιώνα που είχε «την πολυτέλεια της πρόσβασης στο ιδεώδες corpus των πρωτότυπων κειμένων της Weltliteratur» (Τσούτσουρα, 1997: 109).
Abstract: The arduous task of translation involves many dimensions on the basis of: a. The original text, b. The translator as a medium of perception, c. Translation, as a result and an autonomous piece of work. The present study on the grid of empirical storytelling and creative imagination constitutes a translation project on a historical text with literary claims. The nature and understanding of History can follow the model which interprets the narration (story): An initial state is followed by its development, to end somewhere. Moreover, History writing may be studied not only as a representation of reality, but as a literary artefact. The English historian Edward Gibbon, with his classic work The History of the Decline and Fall of the Roman Empire –the original six-volume publication of which was completed in a period of twelve years (1776-1788)– associated his name with the Roman Empire. None of his predecessors had pursued the ancient history composition based on a thorough review of all available resources, but also in the form of a literary narrative. The attempt to decode Edward Gibbon, an author of “iron discipline” (Brown, 1992, 2000: 35), constitutes an intellectual and educational challenge, an exercise in the art of language and patience. The recoding in the target language requires, inter alia, a careful analysis of language use strategies in the source text, and the spiritual familiarity with the translated author: the 18th century scholar who had “access to the ideal corpus of the original texts of Weltliteratur” (Τsoutsoura, 1997: 109).
Γιββων, Ιστορία της Παρακμής και Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: μεταφραστικό εγχείρημα (pdf)