Θ. Αντωνοπούλου, Β. Βερτουδάκης, Ν. Καναβού, Δ. Καραδήμας, Α. Καρβούνη, Γ. Κάρλα, Α. Κορολή, Β. Λεντάκης, Σ. Ματθαίος, Α. Μπάζου, Α. Παπαθωμάς (με συμβολές της Μ. Θωμά και της Ε. Τσιτσιανοπούλου), Μεταγενέστερη ελληνική γραμματεία. Αυτοκρατορικοί χρόνοι – Ύστερη αρχαιότητα – Πρώιμο Βυζάντιο. Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια., Σίλλυβος, Αθήνα, 2019.
Ο πολυσέλιδος τόμος (900 σελίδες) αποτελεί καρπό συλλογικής προσπάθειας έντεκα μελών ΔΕΠ του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με συμβολές δύο ακόμη ερευνητριών – διδακτόρων του ιδίου Τμήματος με βάση τα ειδικότερα επιστημονικά ενδιαφέροντα του καθενός.
Η αυτοκρατορική περίοδος, η ύστερη αρχαιότητα και η πρώιμη βυζαντινή εποχή συνιστούν μια γοητευτική και ιδιαιτέρως ελκυστική περιοχή της παλαιότερης ελληνικής γραμματείας, η οποία δεν έχει ακόμη καταστεί ευρύτερα γνωστή στην έκταση και στον βαθμό που θα της άξιζε. Πρόκειται για το χρονικό διάστημα από τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.) έως περίπου το τέλος του εβδόμου αιώνα μ.Χ. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε αφενός από την τελευταία μεγάλη άνθηση της ελληνικής εθνικής (παγανιστικής) λογοτεχνίας στο κρατικό πλαίσιο της ρωμαϊκής πλέον αυτοκρατορίας, αφετέρου από την παράλληλη εμφάνιση και ραγδαία ανάπτυξη της χριστιανικής γραμματείας, η σημασία της οποίας ολοένα μεγάλωνε με το πέρασμα των αιώνων. Στο σύνολό της, η ελληνική γραμματεία των αυτοκρατορικών χρόνων, της ύστερης αρχαιότητας και του πρώιμου Βυζαντίου συγκροτεί μια ρωμαλέα, εκτεταμένη και συχνότατα ρηξικέλευθη πνευματική παραγωγή, η οποία βρίσκεται σε γόνιμο διάλογο με την παράδοση, την οποία και ανανεώνει με ποικίλους τρόπους. Παράλληλα, η ελληνική γραμματεία της περιόδου αυτής προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την κρίσιμη περίοδο μετάβασης του ελληνισμού από την αρχαία στη μεσαιωνική φάση της ύπαρξής του.
Με τις σκέψεις αυτές και έχοντας συνειδητοποιήσει την ανάγκη εντατικοποίησης της επιστημονικής ενασχόλησης με την πλούσια παραγωγή της σημαντικής αυτής περιόδου, η ομάδα των συγγραφέων του τόμου αποφάσισε να προσφέρει τόσο στους ειδικούς όσο και στο ευρύτερο κοινό ένα εκτεταμένο και αντιπροσωπευτικό δείγμα κειμένων της εν λόγω εποχής, το οποίο θα συνοδεύεται από κατατοπιστικές εισαγωγές, χρήσιμη βασική βιβλιογραφία, αξιόπιστες μεταφράσεις, καθώς και ερμηνευτικά σχόλια υποβοηθητικά για την κατανόηση των ενίοτε απαιτητικών από την άποψη του νοήματος ή/και της γλώσσας κειμένων. Με αυτόν τον τρόπο το βιβλίο φιλοδοξεί να καλύψει ένα desideratum της σχετικής — ελληνόγλωσσης και όχι μόνο — βιβλιογραφίας συμβάλλοντας στην εξοικείωση του αναγνώστη με τον συναρπαστικό κόσμο της μετακλασικής αρχαιότητας και του πρώιμου μεσαίωνα μέσα από αυθεντικά κείμενα που παρήγαγε ο ευρύτερος ελληνισμός της ελληνορωμαϊκής και βυζαντινής ανατολικής Μεσογείου. Κατά την επιλογή των κειμένων ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αντιπροσωπευτικότητά τους. Έτσι, επιλέχθηκαν πεζά, αλλά και ποιητικά κείμενα, έργα της εθνικής, αλλά και της χριστιανικής γραμματείας, κείμενα υψηλής λογοτεχνικής αξίας, αλλά και αντιπροσωπευτικά δείγματα της μη λογοτεχνικής γραμματειακής παραγωγής, συμπεριλαμβανομένου του ευρύτερου θεωρητικού στοχασμού και του επιστημονικού λόγου της εποχής, είδη με μακρά παράδοση, που ανάγονται στις απαρχές της ελληνικής λογοτεχνίας, αλλά και νέα γραμματειακά είδη, που εμφανίζονται και διαμορφώνονται για πρώτη φορά στην περίοδο που καλύπτει ο τόμος (π.χ. αυτοκρατορικοί λόγοι και εκκλησιαστική ιστορία). Επιπλέον, καταβλήθηκε προσπάθεια να καλυφθούν όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά και γραμματειακά είδη και ρεύματα της περιόδου αυτής και να εκπροσωπηθούν όλοι οι επιμέρους αιώνες και οι επιμέρους γεωγραφικές περιοχές της ρωμαϊκής και αργότερα της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Η ομάδα των συγγραφέων του τόμου
